Opis projektu

Głównymi przyczynami eutrofizacji akwenów wodnych jest dopływ zanieczyszczeń, zwłaszcza substancji biogennych: azotu i fosforu, zarówno ze źródeł punktowych (np. oczyszczalni ścieków) jak i ze źródeł obszarowych. Szacuje się, że obecnie 50% ładunku związków biogennych odpływających z obszaru Polski, pochodzi z obszarowych źródeł zanieczyszczeń, dlatego też redukcja zanieczyszczeń punktowych, choć nieodzowna i istotna jest niewystarczająca. Podejmowane w ramach projektu działania koncentrują się na zanieczyszczeniach obszarowych pochodzących głównie z działalności rolniczej człowieka. Jednym z narzędzi dla ochrony ekosystemów wodnych przed zanieczyszczeniami obszarowymi jest wykorzystanie potencjału ekotonowych stref buforowych.

Celem projektu jest opracowanie programu działań dotyczącego ograniczenia zanieczyszczeń obszarowych w dorzeczu Pilicy w oparciu o efektywne kosztowo metody ekohydrologii przyczyniającego się do osiągnięcia dobrego stanu ekologicznego wód Zbiornika Sulejowskiego.

Celem jest opracowanie podręcznika kształtowania optymalnych stref ekotonowych pod kątem zwiększenia efektywności usuwania zanieczyszczeń obszarowych oraz kształtowania bioróżnorodności.

Planuje się skonstruowanie, kalibrację i optymalizację różnych typologicznie stref ekotonowych z wykorzystaniem zbiorowisk roślinnych występujących naturalnie w dorzeczu Pilicy. W trakcie konstruowania stref ekotonowych planowane jest wykorzystanie, jako inowacyjnego elementu, „ścian denitryfikacyjnych” stanowiących barierę przed dopływem azotanów ze zlewni rolniczej, ale także w obszarach nieskanalizowanych. Projekt za cel stawia sobie również optymalizację technologii konstruowania stref ekotonowych poprzez innowacyjne zastosowanie geowłóknin biodegradalnych dla poprawy przyjmowania się roślin i ich ukorzeniania.

Projekt ma na celu utworzenie poligonu demonstracyjnego w celu prezentacji możliwości wprowadzenia proponowanych działań na innych obszarach. W skład poligonu demonstracyjnego wchodzić będą skonstruowane strefy ekotonowe położone w zlewni bezpośredniej Zbiornika Sulejowskiego. Planuje się zamontowanie sieci piezometrów umożliwiających monitoring jakości wód gruntowych będących wskaźnikiem funkcjonowania stref ekotonowych. Poligon demonstracyjny będzie wykorzystywany zarówno do szkoleń specjalistów, jak i uczniów, studentów i społeczności lokalnej.

Niezbędnym, bowiem elementem dla osiągnięcia sukcesu w redukcji zanieczyszczeń obszarowych jest podniesienie świadomości ekologicznej społeczności lokalnej. Budowa stref ekotonowych w obrębie zbiornika a także w dolinach rzecznych wciąż nie uzyskuje potrzebnej akceptacji. Chcąc pokazać, że strefy te nie tylko nie ograniczają, ale wręcz sprzyjają rekreacji planowane jest odpowiednie zorganizowanie infrastruktury, np. poprzez budowę kładek i pomostów, na obszarach skonstruowanych ekotonów.

Ważnym czynnikiem decydującym o powodzeniu jest także zaangażowanie władz lokalnych, stowarzyszeń i inwestorów. Projekt zakłada za cel stworzenie platformy interesariuszy  dla zapewnienia współpracy w trakcie trwania projektu a także kontynuowania prac po jego zakończeniu.

W ramach projektu realizowane są następujące działania:

• Działanie 1. Kształtowanie stref ekotonowych
• Działanie 2. Monitoring efektywności stref ekotonowych
• Działanie 3. Przygotowanie podręcznika kształtowania stref ekotonowych
• Działanie 4. Przygotowanie programu działań ograniczenia zanieczyszczeń obszarowych w dorzeczu Pilicy w oparciu o efektywne kosztowo metody ekohydrologii, przyczyniającego się do osiągnięcia dobrego stanu ekologicznego wód Zbiornika Sulejowskiego.
• Działanie 5. Stworzenie platformy interesariuszy
• Działanie 6. Zwiększenie świadomości ekologicznej społeczności lokalnej
• Działanie 7. Promocja projektu
• Działanie 8. Zarządzanie projektem
• Działanie 9. Plan komunikacji po zakończeniu projektu

Oczekiwane rezultaty:

1. Dokument identyfikujący obszary szczególnie ważne dla redukcji zanieczyszczeń obszarowych dopływających do zbiornika rzeką Pilicą, rzeką Luciążą oraz ze zlewni bezpośredniej, zawierający wytyczne dla władz lokalnych.
2. Mapa rekomendująca obszary przeznaczone pod strefy ekotonowe w dolinie Pilicy, Luciąży a także w zlewni bezpośredniej zbiornika Sulejowskiego.
3. Demonstracyjne strefy ekotonowe w strategicznych miejscach zlewni bezpośredniej Zbiornika Sulejowksiego ograniczające zanieczyszczenia obszarowe
4. Oprzyrządowanie (piezometry do pomiarów jakości wód) systemów modelowych położonych w Stacji Terenowej stanowiący element demonstracyjny dla edukacji specjalistów, uczniów oraz studentów
5. Podręcznik kształtowania stref ekotonowych
6. Program działań ograniczenia zanieczyszczeń obszarowych w dorzeczu Pilicy w oparciu o efektywne kosztowo metody ekohydrologii przyczyniający się do osiągnięcia dobrego stanu ekologicznego wód Zbiornika Sulejowskiego w postaci instrukcji dla decydentów
7. Zwiększenie świadomości społecznej i akceptacji dla proponowanych rozwiązań.
8. Stworzenie platformy interesariuszy w celu zaangażowania we wspólne działania w zlewni Zbiornika Sulejowskiego w celu ograniczenia zanieczyszczeń obszarowych dla osiągnięcia dobrego stanu ekologicznego Zbiornika Sulejowskiego.